POMPEİ/TİCARETİN GİZLİ ADRESİ

ANTİK ÇAĞ'DA TİCARET GENELEVDEN GEÇER

Antik Çağ'da her liman kentinde bir genelev var ve bu genelevler ticaretin bel kemiği. Çünkü gelen giden mallar, fiyatlar gibi tüm günlük bilgilere ve hatta gizli bilgilere ulaşılabilecek en iyi yer genelevler. Yani Antik Çağ'da ticaret genelevden geçiyor.

BÜTÜN BİLGİLER TEK NOKTADA

Antik Çağ'da, Avrupa’da “ticaret” demek, “liman” demek. Korsanlardan hava şartlarına bir çok zorluğu olmasına rağmen deniz taşımacılığı, kara taşımacılığından daha kolay ve hızlı. Bu nedenle de liman kentleri, antik çağın en gelişmiş kentleri ve tabii ki en zengin kentleri. İtalya’daki Pompei, Türkiye’de Efes ve Knidos bunların örnekleri. Pompei ve Efes, artık denizden çok uzak olsa da Knidos hâlâ denizin kucağında. 
Liman kentlerinin vazgeçilmez yapılarından biri de genelevler. Neredeyse her liman kentine bir genelev var. Genelev deyip geçmeyin. O dönemde genelevler ticaretin de en önemli odak noktalarından biri. Gemi limana yaklaşınca, aylardır denizlerde olan gemi adamları soluğu genelevde alıyorlar. Limanda hangi gemi gelmiş,nereden gelmiş nereye gidiyor? Yükü var mı yok mu? Hangi mallar kaça satılıyor? Hangi gemi hangi malı arıyor? Tüm bu soruların yanıtları genelevde. Bu nedenle uyanık tüccarlar genelevden bilgi almadan son kararlarını vermiyorlar.

TAŞTAN YATAK

24 Ağustos 79’da, yaklaşık 2.000 yıl önce Vezüv yanardağının püskürttüğü lavların altında kalan Pompei’de yapılan kazılar sonucu bulunan binalardan en iyi korunanları “bir tüccarın villası” ve “genelev”. Duvarlarındaki resimleri dahi bugüne taşıyabilen iki binanın sahiplerini düşününce, durum oldukça manidar. 
Tarihi kaynaklar zengin Pompei’deki halkın zevk düşkünlüğünü, aşırıya kaçan yaşamını anlata anlata bitiremiyor. Hatta bir iddiaya göre kent halkı daha çok yiyebilmek için arada bir kusuyor. Sefahat merkezi kentte seks de öyle gizli saklı yapılmıyor. Geneleve -daha doğrusu bazı kaynaklara göre 2, bazı kaynaklara göre 12, bazı kaynaklara göre onlarca geneleve- giden yollar penis işaretli levhalarla, dil bilmeyen denizcilerin de gideceği yere ulaşmasını sağlıyor. Ancak bu işaretleme yöntemi sadece geneleve özgü değil. Kentteki tüm çeşmelerde kullanılan simgeler, yolun vardığı yere ilişkin bilgi veriyor. Bazı tarihi kaynaklar Roma İmparatorluğu’ndaki ahlaki çöküntünün en iyi görülebildiği kentte yaşayanların, Vezüv aracılığıyla tanrı tarafından cezalandırıldığını ileri sürüyor. (99 Marmara Depremi sonrasıdaki bazı yazı ve iddiaları hatırlatmıyor değil. Aradan 2.000 yıl geçse de...)

Ayakta kalan genelev limana yakın, kentin merkezinde. Duvarlarındaki erotik resimler bugüne renklerinden pek fazla bir şey kaybetmeden gelebilmiş. Tarihçiler, bu resimlerin bir tür tarife olduğunu sanıyor. Geneleve gelenler ne istediklerini oradaki resimleri işaret ederek gösteriyorlar. Odalardaki karyola, yatak ve yastıklar ise tek parça halinde. Hepsi taştan... Üzerlerine hayvan postları serildiği anlatılıyor.

2.000 YIL UZAKTAN ‘HOŞGELDİNİZ’

Bir tüccarın sahip olduğu, adını bahçesindeki dans eden yarı keçi-yarı insan heykelcikten (Orijinali Napoli Arkeoloji Müzesi’nde)  alan Casa del Fauno (İng.Faun House of Faun), Roma konut mimarisinin günümüze ulaşan en iyi örneklerinden. Sahibi dönemin asillerinden Tüccar Casil. Casil, misafirlerini 2.000 yıl önce olduğu gibi evin girişindeki mozaiklerdeki “Have-Hoşgeldiniz” yazısıyla karşılıyor. Ev, havuzu ve yer döşemesiyle dikkat çekiyor. Arkeolojik kaynaklar, havuzun bulunduğu yerde kullanıldığı dönemde var olan çatı sisteminin, yağmur sularının havuzda toplanmasını sağladığını anlatıyorlar. Yazlık konut olarak kullanılan ve M.Ö. 2’nci yüzyıla tarihlenen bina, yaklaşık 3 dönüm arazinin içinde. Ana binada Casil ve ailesiyle kölelerin yaşadığı iki bölüm var. 
Bazı bölümlerin yer döşemelerine ise özellikle dikkat. Üç boyutlu bu döşemelerin neredeyse bire bir aynısını İstanbul’da yaklaşık 100 yıllık binalarda görmek mümkün. Evdeki en önemli eserlerden biri ise 1 milyon parçadan oluşan, Büyük İskender ile Pers kralı Darius’un M.Ö. 333 yılındaki savaşlarını resmeden mozaik.

LÜZUMİ BİLGİLER

DÜNYANIN İLK PREZERVATİFİ

* Dünyanın ilk prezervatifinin kuzu bağırsağından yapıldığı ve Pompei genelevlerinde kullanıldığı rivayet ediliyor. 
* Efes’teki genelev ise ünlü Celsus Kütüphanesi’nin tam karşısında. İki bina yer altından gizli bir geçitle bağlı. Yani kütüphaneye bilgi dağarcığını geliştirmeye gidip... 
* Datça Yarımadası’nın ucundaki Knidos’ta antik çağda geneleviyle ün yapan bir liman kenti. Tarihi kaynaklara göre buradaki genelev herkesin giremediği bir “yasak bölge”de.
* Knidos kazılarında sık rastlanan kandillere erotik demek yetmiyor. Kenti ziyarete gelenlere satılan bir tür hediyelik olan kandilleri, ilk pornografik meta olarak yorumlayanlar bile var.

Bu üç boyutlu yer döşemelerini eski evlerden hatırlayan var mı?