SOFYA/BİTMEYEN TARTIŞMA

LENİN’İN YERİNE SEKSİ SOFİA

Bulgaristan’ın başkenti Sofya’da 45 yıl süren komünist dönemin ardından kaldırılan Lenin heykelinin yerine dikilen Sveta Sofia heykeliyle ilgili tartışma bitmek bilmiyor. Bulgarlar “Sveta” yani “kutsal” Sofia anıtını fazla seksi bulurken, anıtı yapan sanatçı, kendini Sveta Sofia’nın “bilginin kutsallığı”nı anlattığını söyleyerek savunuyor.




Bulgaristan 1944 yılından itibaren Komünist rejimle yönetilmeye başlandı. Başkenti Sofya’da Sveti Nedelya (Kutsal Pazar) Kilisesi’nin bulunduğu Nedelya Meydanı’nın adı bu sırada Lenin Meydanı olarak değiştirildi ve 1966 yılında buraya dev bir Lenin heykeli dikildi. Milli günlerin tören noktası haline gelen heykel, 50 metre yüksekliğinde idi.

BİR GECEYARISI KESTİLER

1989 yılında Komünist rejim sona erdi. Bulgar parlamentosu başta kamu binaları olmak üzere Komünist dönemin simgelerinin kaldırılması kararı aldı. Lenin heykeli de 1991 yılının Eylül ayında bir geceyarısı enine ikiye bölündü ve üst tarafı taşındı. Sabah meydandan geçenler heykelin sadece bacaklarını görebildiler. Heykelin yeri 10 yıl boş kaldı. Daha sonra buraya heykeltıraş Georgi Chapkanov ve mimar Stanislav Konstantinov’un tasarladığı Sveta Sofia heykeli yerleştirildi. İşte her şey bundan sonra başladı. Bulgarların bazılarının “seksi” bazılarının “müstehcen” bulduğu heykel aradan geçen 15 yıla rağmen gündemden düşmedi. Heykelde dekolte giysisi ve fark edilir göğüs başlarıyla betimlenen pelerinli Sveta Sofia’nın başında taç bulunuyor. Sofia’nın sağ elindeki defne çelengi yüceliği, sonsuzluğu anlatırken, sol koluna konmuş “baykuş” ise bilgeliği simgeliyor. Sofia da bilgi demek zaten. Bakır ve bronzdan yapılan 8.80 metre yüksekliğindeki heykel, 5 ton ağırlığında. 12 metrelik mermer kaide üzerindeki Sveta Sofia 160 parçadan oluşuyor,

HANGİ KUTSAL SOFIA

Bulgarlar’ın büyük bölümü kente adını veren St. Sofia yani Kutsal Sofia Kilisesi’ne ve dine gönderme yapan bir Sofia anıtı bekliyorlardı. Ancak heykelin bununla bir ilgisi yoktu. St. Sofia yani bizim deyimimizle Aya Sofia aslında bir azizenin adı değil. Bilginin yüceliğini ve azizliğini anlatan bir tanımlama. Sofia’nın heykeltraşı ve mimarı da buradan yola çıkmış ve bilgiye gönderme yapmışlardı: “Biz bilgelik tanrıçasını betimledik.” Ancak kent halkına bunu anlatmak mümkün olmadı. Halk ve bazı aydınlar Sofya’nın adını alan ve kentin koruyucu hamisi olduğuna inandıkları “Kutsal Sofya”nın tahrif edildiğini savunmakta devam ediyor ve anıtın sanatçılarının yanı sıra dönemin belediye başkanını da suçluyorlar. Birçok kişi Kutsal Sofia’nın "Tanrı’nın bilgeliği" bir başka tanımla "Allah'ın hikmeti" olduğuna inanıyor. Heykelin yapımına çok kısa sürede karar verilmesi ve halkın fikrinin sorulmaması da tartışmaların bir başka odak noktası. Heykeli saygısızlık olarak yorumlayanlar da yok değil.
Ve fakat ne olursa olsun Kutsal Sofia meydanın tepesinden ziyaretçilerini izlemeyi sürdürüyor. Zaten bu tartışmalarla o kadar gündeme geldi ki Sofyalılar belki sadece turizm amaçlı bile olsa bu heykelle yaşamalılar.

LÜZUMİ BİLGİLER

St. Sofia Kilisesi'nin yanında
Bulgaristan'ın  bağıımsızlığı için savaşan askerler anısına yanan ateş hiç sönmüyor.

* Sofya'nın tarihteki adı Serdica. Kent Erken Hıristiyanlık döneminde, 6. yüzyılda Sveta Sofia Kilisesi'nin inşasının ardından Sofya adıyla anılmaya başlıyor. Kilise İstanbul'daki Ayasofya'yı da yaptıran Bizans İmparatoru Justinyanus'un talimatıyla yapılıyor.