POTSDAM/PATATES KRALI

MEZARINA PATATES BIRAKTIĞIMININ KRALI FRİEDERİCH

Zorba kralın naif oğluydu. Müziğe edebiyata sığınmak istedi ama bu olanaksızdı. Babası Kral Friederich Wilhelm oğlunun kendisi gibi iyi bir asker ve yönetici olmasını istiyordu. Oldu da… Ülkesini güçlendirdi, halkı tarafından sevildi. Ama ondan Avrupa’ya kalan en büyük hatıra “patates” oldu. Almanlar 2’nci Dünya Savaşı’nda hayatta kalmalarını sağlayan “Patates Kralı” Büyük Friedrich’i mezarına patates bırakarak anıyorlar.

BABASI ARKADAŞINI ÖLDÜRDÜ

Friedrich Wilhelm (Foto: wikipedia)

İngiltere Kralı 1'inci George'un kızı Sophie ile evli olan Prusya Kralı Friederich Wilhelm (1688-1740), tam bir “asker kral”dı. Tarihi kaynaklara göre öldüğünde Prusya’daki her 9 erkekten biri paralı askerdi. Kendisi gibi yetiştirmeyi amaçladığı, doğan 14 çocuğundan hayatta kalan tek oğlu Friederich’in (24 Ocak 1712-1786) ilgi alanı ise müzik ve edebiyattı. İyi bir flütçü olmayı hedefliyor, besteler yapıyordu ki babası flüt çalmasını yasakladı. O Bach’la arkadaş oldu, gizlice flüt çalmayı sürdürdü. Babasından gizli kurduğu kütüphanede Yunan ve Roma klasiklerini okudu. 18 yaşına geldiğinde arkadaşı Teğmen Von Katte ile İngiltere’ye kaçmaya karar verdi. Tabii ki çok kısa sürede yakalandı ve babasının en yakın arkadaşını öldürtmesini izlemek zorunda kaldı.

Bu olaydan bir süre sonra babası onu affetti o da babasına boyun eğdi. Prusya kraliyet tahtına oturduğu 1740 yılında 28 yaşındaydı ve çok iyi bir stratejistti. Babasının kurduğu güçlü orduyu korudu, ülkesinin topraklarını genişletti. Alman krallıklarına egemen oldu. Bir yandan da halkına özgürlükler getirdi, işkenceyi yasakladı, sansürü kaldırdı. Babasının zorba yönetiminden kaçan bilim ve sanat insanlarını ülkeye dönmeye razı etti. Voltaire’nin hamiliğini yaptı. Avrupa ülkelerini kendine hayran bıraktı. Almanlar artık onu Büyük Friederich diye anıyorlardı.

Büyük Friedrich (Foto:wikipedia)

SARAY YİYECEĞİ PATATES

Büyük Friederich’in Almanya’ya bıraktığı en önemli miras ise patatesti. Friederich’in krallığına kadar patates sadece hayvan yemi olarak kullanılıyordu. Ancak patatesin doyuruculuğunu keşfeden kral, bu bitkiyi ülkesine tanıtmaya karar verdi. Bazı kaynaklar, yasalara rağmen patates yemek ve yetiştirmek istemeyen köylüleri teşvik etmek için kraliyet ailesine ait patates tarlaları oluşturduğunu anlatıyorlar. Friederich, ilgi çekmek için patatesi sarayın özel yiyeceği haline getirdi, halka yasakladı. Yasalar işe yaramasa da yasak patatese olan merakı artırdı ve Alman halkı patatesle barıştı.  

BONFRİT EFSANESİ

Bölgeyi gezerken rehberlerin anlattığı bir hikâyeye göre ise kralın bahçesinden söktükleri patatesi, ısınmak üzere yaktıkları ateşe atan köylüler, bunun tadına varınca, patatese karşı koymaktan vazgeçtiler ve kızarmış patatese Friederic’e ithafen “bonfrit” denildi. Ancak bu hikâyeyi doğrulayan hiçbir kaynak yok ve bonfrit Fransızca “ pommes frites-kızarmış patates” den geldiği gün gibi ortada.

ALMANLAR PATATESLE HAYATTA KALDI

1756-1763 arasında süren Yedi Yıl Savaşları’nda Almanlar’ın ana gıda maddesi patatesti. Tarih bir daha tekerrür edecek ve Alman halkı 2’nci Dünya Savaşı’ndaki kıtlık sırasında da patatesle hayatta kalacaktı. Patatesle yaşama tutunan Alman halkı şimdi, Büyük Friedrich’in mezarına patates koyarak ona teşekkür ediyor.

KAYGISIZ SARAY

Friederich, tahta çıktığının beşinci yılında Berlin’e 26 kilometre uzaklıktaki Potsdam’da bir yazlık saray yaptırmaya başladı. Sarayına Fransızca Sanssouci, (Kaygısız) adını verdi. (Neden sarayın adı Fransızca diyorsanız, Friederich askereler emir vermek gibi zorunlu anlar dışında Fransızca konuşuyor ve yazıyordu.) Burada gözlerden uzakta müzikle edebiyatla uğraşıp, doğanın keyfini çıkarmayı amaçladı.

Eşini pek sevemeyen kralın hiç çocuğu olmadı. Bazı kaynaklar bunu genç yaşta kaptığı frengi hastalığına bağlarken, bazıları da kralın mutsuz evliliğinden çocuk sahibi olmak istemediğini yazıyor. Friederich’in mezarı da bu sarayın bahçesinde yer alıyor. Ve yılın hangi mevsiminde giderseniz gidin mezarın üzerinde birkaç patates görmek mümkün. Bazen patateslerin yanında az sayıda çiçek de oluyor.

LÜZUMİ BİLGİLER

PATATES ÇİÇEĞİ Patatesi Avrupa’da sevdirmek hiç de kolay olmadı. İngiltere ve Fransa başta olmak üzere birçok ülke yasalar çıkardı ama bu da yetmedi. Patates promosyonlarına Fransa Kralı XIV. Louis yakasına, Fransa kraliçesi M. Antoinette de saçına patates çiçeği takarak katıldı.

KOMŞUSU DEĞİRMENCİ Büyük Friedrich, sarayın daha büyük olmasına engel olan değirmenin satın alınarak yıkılmasını emreder. Ancak, sahibinin değirmeni satmaya niyeti yoktur. Kral, adamlarıyla değerinin çok üstünde para vereceği haberini gönderse de, değirmenci teklifi reddeder. Bunun üzerine II. Friedrich, değirmencinin yüzüne kendisinin kral olduğunu, istese değirmeni para vermeden de elinden alabileceğini haykırır. Değirmenci, büyük bir soğukkanlılıkla bunu yapabileceğini söyledikten sonra insanlık tarihinin en unutulmaz yanıtlarından birini verir:

" Ama unutmayın ki, Berlin' de hakimler var."  (Sunay Akın-Geyikli Park)

Kral değirmencinin bu sözü karşısında zorbalık etmedi ve değirmenci ile komşu oldu.

Potsdam'da Büyük Friedrich'in yaptırdığı bir saray daha var ve günümüzde üniversite olarak hizmet veriyor.

KAYNAKLAR

http://www.mightyheaton.com

http://www.uralakbulut.com.tr/wp-content/uploads/2013/10/amerika.pdf

http:// www.wikipedia.org

Not: Yazıdaki bazı renk ve punto değişiklikleri blogspot'tan kaynaklanmaktadır.